Stedelijk Museum Breda werpt nieuwe blik op 17de- eeuws schilderij van Jacobus Storck

Eind 2019 kwam in Frankrijk een bijzonder 17de-eeuws schilderij op de markt met de titel ‘Paysage fluvial hollandais avec un château’ (Hollands rivierlandschap met kasteel). Stedelijk Museum Breda kocht het werk aan. Eerdere vermeldingen omschreven het schilderij als een gezicht op Amsterdam of Düsseldorf. Het werk is gesigneerd door de Amsterdamse schilder Jacobus Storck die bekend staat om zijn werken met bekende gebouwen, rivieren en schepen. Prenten uit dezelfde periode met daarop het Kasteel van Breda vertonen zoveel gelijkenissen met het schilderij dat er in Breda geen twijfel bestond over de identificatie. Dit is een gezicht op Breda! 

Kunsthistorisch onderzoek bevestigt de vermoedens van Stedelijk Museum Breda, dat in het pas gerestaureerde werk van Jacobus Stock (1641-na 1687) de stad Breda is afgebeeld. Voor een optimaal panoramisch effect schilderde Storck de rivier extra breed, buiten het gezichtsveld. Maar de toren van de Grote Kerk met de vierkante basis met twee verdiepingen, een achthoekige verdieping en daarboven de torenspits met een bol is herkenbaar afgebeeld. Storck verwerkte ook de typische kleine overdekte toren in het midden van de kerk in zijn compositie, net als de vestingsmuur met de Duiventoren en de Granaattoren. Tijdens het onderzoek doken bovendien nog zes andere versies van hetzelfde schilderij van Jacobus Storck op. Een daarvan bevindt zich tegenwoordig in de Wallace Collection in Londen. Samen met de Wallace Collection is vervolgens nader onderzoek gedaan naar het werk en de verschillen tussen de schilderijen.

Vrede van Breda
Er moet een bijzondere aanleiding zijn geweest voor Jacobus Storck om maar liefst zeven varianten van het schilderij te vervaardigen. Het is niet ondenkbaar dat de Vrede van Breda in 1667 daar aanleiding toe heeft gegeven. In dat jaar tekenden de betrokken naties in het Kasteel van Breda de vrede die een eind bracht aan de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. Het tekenen vond plaats in de Grote Zaal op de tweede verdieping van het kasteel – toevallig (of niet) is dat juist de kant van het gebouw die Storck in zijn schilderijen heeft afgebeeld. Opvallend genoeg werd het markante kasteel op dezelfde wijze afgebeeld in nieuwsprenten en herdenkingspenningen met betrekking tot de Vrede van Breda.

Kasteel van Breda en de familie van Oranje-Nassau
Het werk Gezicht op Breda komt uit de tijd dat het Kasteel van Breda een residentie was van de familie van Oranje-Nassau. Het Kasteel speelde daarnaast ook voor het Engelse koningshuis een rol. Het was namelijk de Engelse Koning Karel II die tijdens zijn ballingschap in 1660 in het Kasteel van Breda woonde. Het complex was toen in bezit van zijn zus Mary Stuart, de weduwe van prins Willem II van Oranje. Karel II koos uiteindelijk ook Breda als neutrale plek voor de onderhandelingen in 1667. Prinses Amalia van Solms stelde het Kasteel van Breda daarvoor beschikbaar. Op die manier speelde Breda – en specifiek het kasteel – een belangrijke rol in het zeventiende-eeuwse collectieve geheugen van zowel de Nederlanders als de Engelse

“We zijn verheugd dat we dankzij de vruchtbare samenwerking en kennisuitwisseling met Stedelijk Museum Breda een nieuw licht kunnen werpen op het schilderij van Jacobus Storck in de Wallace Collection. Tot nu slaagde niemand erin om de stad te lokaliseren en het kasteel werd als fantasievol beschouwd. Uit ons nieuwe onderzoek bleek dat Storck extra aandacht besteedde aan de nauwkeurige weergave van de topografie van Breda en de schepen in de versie van de Wallace Collection (een statenjacht en een sloep met de Prinsenvlag). Dit biedt een nieuw perspectief en een tastbare verbinding met de Nederlandse stad Breda en haar geschiedenis.” – Dr. Ada de Wit, conservator toegepaste kunst en beeldhouwkunst bij de Wallace Collection

Kunsthistoricus Menno Jonker die op verzoek van Stedelijk Museum Breda onderzoek deed naar het schilderij, het oeuvre en de achtergrond van de schilder en Monique Rakhorst, conservator oude kunst, Stedelijk Museum Breda omschrijven Jacobus Storcks’ Gezicht op Breda als een belangrijke toevoeging aan de collectie van het museum.

Menno Jonker: “Dit schilderij biedt nieuwe informatie over de stad, het Kasteel en over een reizende kunstenaar die met zijn atelier in Amsterdam in staat was in te spelen op de lokale, nationale en misschien zelfs internationale vraag. Vast staat dat Breda dankzij Jacobus Storck overtuigend in verf werd vastgelegd voor de toekomst.”

Monique Rakhorst: “Er zijn nagenoeg geen schilderijen uit de 17de eeuw bekend met een duidelijke weergave van het Kasteel van Breda, dat maakt het werk zo interessant. Het feit dat Breda een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van ons land is in de vergetelheid geraakt. Mogelijk zijn er naast de zeven versies van dit schilderij nog meer schilderijen met een gezicht op Breda, maar is de kennis over de identificatie verloren gegaan.”